Autorun Organizer(开机启动管理) V2.35免费版
| Монако к?н?зд?г? фр. Principauté de Monaco | |||||
| |||||
| ?ран: ?Deo Juvante? | |||||
| ?н?ран: ?Hymne Monégasque? (ты?дау ) | |||||
| |||||
| Тарихы | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Т?уелс?зд?к к?н? | 8 ?а?тар 1297 жыл (Генуядан) | ||||
| Мемлекетт?к ??рылымы | |||||
| Ресми т?л? | француз т?л? | ||||
| Елорда | Монако | ||||
| ?р? ?алалары | Монако, Монте-Карло, Ла-Кондамин, Фонвьей | ||||
| ?к?мет т?р? | Конституциялы? монархия | ||||
| Князь Премьер-министр? |
Альбер II Серж Тель[1] | ||||
| Мемлекетт?к д?н? | католицизм | ||||
| Географиясы | |||||
| Жер аума?ы ? Барлы?ы ? % су бет? |
?лем бойынша 194-ш? орын 2,2 км2 0 | ||||
| Ж?рты ? Сарап (2015) ? Сана? (2016) ? Ты?ызды?ы |
38 400[2] адам (217-ш?) 38 897 адам 18,713 адам/км2 (1-ш?) | ||||
| Экономикасы | |||||
| Ж?? (А?Т) ? ?орытынды (2015) |
115,700 $ | ||||
| Ж?? (номинал) ? ?орытынды (2017) ? Жан басына ша??анда |
6,401 млрд.[3] $ (148-ш?) 166,726[4] $ (1-ш?) | ||||
| Валютасы | Еуро | ||||
| ?осымша м?л?меттер | |||||
| Интернет ?йш?г? | .mc | ||||
| ISO коды | MC | ||||
| ХОК коды | MON | ||||
| Телефон коды | +377 | ||||
| Уа?ыт белдеулер? | UTC+1, жаз?ы уа?ытта UTC+2 | ||||
Монако (фр. Monaco), ресми атауы — Монако к?н?зд?г? (фр. Principauté de Monaco) — О?т?ст?к Еуропада, Жерорта те??з?н?? жа?алауына орналас?ан ша?ын мемлекет. Жер аума?ы 1950 км2. Хал?ы 39 мы? (2001). Этносты? ??рамыны? 47%-ын француздар, 16%-ын италиялы?тар, 16%-ын монаколы?тар (байыр?ы т?р?ындары), т.б. ??райды.
Монако 4 ша?ын ?ала-округтерден: Монако-Виль (астана), Ля Кондамин, Монте-Карло мен Фонтвелльден ??ралады. Ресми т?л? – француз т?л?.
Хал?ыны? 96%-ы христиан-католиктер.
?лтты? мейрамы – ?лт к?н? – 19 ?араша.
Монако — конституциялы? монархия. Конституциясы бойынша мемлекет басшысы — княз. Жо?ар?ы за? шы?арушы органы б?р палаталы парламент – ?лтты? Ке?ес. Жо?ар?ы ат?арушы орган – ?к?мет ке?ес?н мемлекетт?к министр бас?арады. Монако 1993 жылдан Б??-?а м?ше. Климаты – жерортате??зд?к, субтропикт?к.[5]
Тарихы
[??деу | ?айнарын ??деу]Ежелг? заманда Монако аума?ын кельт тайпалары мекендеген. Б.з.б. 10 – 1 ?асырларда бастап?ыда финикиялы?, со?ынан грек иел?ктер?н?? ??рамында болды. Б.з.б. 1 ?асырда Монако Римн?? ?ол астына ?тсе, 8 – 10 ?асырларда арабтарды? бил?г? орнады. 11 ?асырды? 2-жартысында Монаконы генуялы?тар басып алды. 1215 жылы олар ?аз?рг? Монако жер?не ?амал салды. 1419 жылы Гримальдилер ?улет? т?пк?л?кт? орны?ып, Генуяны? ?ам?орлы?ында?ы жеке князьд?кке айналды. Монако 1524 жылдан бастап ?а?аз ж?з?нде ?з дербест?г?н са?та?ан, ?с ж?з?нде испан бил?г?не т?уелд? ел болды. 1641 жылы Францияны? ?ам?орлы?ына ?тт?. 1814 жылы Вена Конгрес?н?? шеш?м?мен Сардиния корольд?г?не ?арады. 1848 жыл?ы т??кер?с Монакода?ы князь ?к?мет?н жой?анымен, келес? жылы ?айта ?алпына келт?р?лд?. 1865 жылы Франциямен кеденд?к ода? жасалды. 1868 жылы Франция мен Монако арасында?ы тем?р жол ??рылысы ая?тал?ан со?, Монте-Карлода?ы кешен да??ы д?ние ж?з?не жайылып, Монаконы? нег?зг? табыс к?з?не айналды. 1899 жылы Монакода м?хитты? зерттеулерд?? халы?аралы? орталы?ына айнал?ан м?ражай ашылды. 1911 жылы Монаконы? б?р?нш? Конституциясы ?з к?ш?не енд?. 1951 жылы Монако мен Франция арасында кеденд?к алым-салы?, пошта, телекоммуникация, т.б. салаларда ?зара ?арым-?атынас орнату ж?н?ндег? конвенция?а ?ол ?ойылды. 1962 жылы 17 желто?санда Конституциясы ?абылданды. Монакода Еуропада?ы орта тол?ынды е? ?уатты радиостансаларды? б?р? – “Монте-Карло” орналас?ан. Монако к?птеген халы?аралы? ?йымдарды? орталы?ы болып саналады.[5]
Экономикасы
[??деу | ?айнарын ??деу]Монако — Еуропада?ы туризмн?? нег?зг? орттарыны? б?р?. Елде халы?араралы? де?гейде танымал курорттар орналас?ан. Мемлекетт?к к?р?ст?? нег?зг? к?здер? – шетелд?к туристерге ?ызмет к?рсету мен ойын-сауы? ?йлер?. Тама?, же??л ?нерк?с?п орындары бар. Сырт?а д?л ?лшег?ш аспаптар, д?р?-д?рмектер шы?арады. ?лтты? жалпы ?н?мн?? жан басына ша??анда?ы м?лшер? 26170 А?Ш доллорына те? (1995).[6]
Географиялы? орны
[??деу | ?айнарын ??деу]Монако Еуропа о?т?ст?г?нде Лигурия те??з?н?? жа?алауында, Ниццадан солт?ст?к-шы?ыста 20 км жерде орналас?ан. ??рлы?та князьд?к Франциямен шекараласады.
Елд?? ауданы 2,02 км2 ??райды. Жа?алау сызы?ыны? ?зынды?ы - 4,1 км, ??рлы?та?ы шекараларды? ?зынды?ы - 4,4 км. Со??ы 20 жылда те??з аума?тарын ??р?ату есеб?нен ел аума?ы 40 гектар?а ?л?айды.
Климаты
[??деу | ?айнарын ??деу]Монако климаты субтропикалы?, жылы, ??р?а? жазы бар (орташа температура 20-25 °C) ж?не ж?мса? жа?бырлы ?ыста (орташа температура 10-12 °C). Жауын-шашынны? басым б?л?г? к?зде ж?не ?ыста т?сед?, жылды? шуа?ты к?ндер? — шамамен 300, жа?бырлы — шамамен 60. Монаконы? климаты Францияны? о?т?ст?к жа?алауына ??сас.
Б?л?м
[??деу | ?айнарын ??деу]Монакода 10 мемлекетт?к б?л?м беру мекемес? бар, оны? ?ш?нде 7 балаба?ша мен бастауыш мектеп ж?не б?р орта мектеп (Чарльз III колледж?), жалпы ж?не техникалы? б?л?м берет?н б?р лицей (Альберт I лицей?) ж?не туризм бойынша б?л?м берет?н б?р лицей. Сондай-а?, Монакода д?ни ?ауымдасты?тар ?аржыландыратын ек? жеке мектеп (Ассиси Николас Барр Франциск институты ж?не Доминикан мектеб?) ж?не б?р халы?аралы? мектеп (Монако халы?аралы? мектеб?) бар. Монакода б?р ?ана жо?ары о?у орны бар — Монако халы?аралы? университет?.
Хал?ы
[??деу | ?айнарын ??деу]2020 жылда бол?ан жа?дай бойынша Монаконы? т?р?ындары 39 039 адамды ??райды, б?ра? азаматтарыны? шамамен 20% -ы монегаскалар екен?н ескерген ж?н. Олар салы?тан босатыл?ан ж?не еск? ?ала айма?ында ?оныстану?а ???ылы. Халы? ты?ызды?ы 18 679 адам/км2 ??райды. Халы?ты? жо?ары ты?ызды?ы Монаконы? ергежейл? мемлекет болуына байланысты. Халы?ты? жылды? ?су ?ар?ыны жылына 0,386% ??райды (2007 жыл?ы м?л?меттер). 2015 жыл?ы м?л?меттер бойынша орташа ?м?р с?ру ?за?ты?ы 89,63 жылды ??райды. Халы?ты? ?ш?нде ?йелдер аздап басым. Ерлер мен ?йелдерд?? ара?атынасыны? ?атынасы 1000 ?йелге ша??анда 947,34 еркект? ??райды (2008 жыл?ы м?л?меттер бойынша). Халы?ты? 62% -ы е?бекке ?аб?летт?. Сауаттылы? де?гей? 99% ??райды.
?лтты? ??рам (2008):
- Француздар- 28,24%;
- Монегасктар - 21,5%;
- Итальянды?тар - 18,57%;
- Британды?тар - 7,5%;
- бас?алары - 24,19%.
Е? ?лкен д?ни топ - католиктер. Олар?а князьд?к хал?ыны? 82% -ы к?ред?.
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ Le Ministre d'état / Ministère d'état / Le Gouvernement / Gouvernement et Institutions / Portail du Gouvernement - Monaco
- ↑ Monaco Statistics / IMSEE — Monaco IMSEE (фран.). Imsee.mc. Тексер?лд?, 3 тамыз 2016.
- ↑ The World Bank Group. The World Bank Group. Тексер?лд?, 18 ?ырк?йек 2019.
- ↑ The World Bank Group - GDP per capita.
- ↑ a b Страны мира, краткий политико-экономический справочник, Минск, 1999; Страны мира, Полный универсальный информационный справочник, М., 2004.
- ↑ ??аза?стан?: ?лтты? энциклопедия / Бас редактор ?. Нысанбаев — Алматы ??аза? энциклопедиясы? Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, XI том 27 бет.
 | Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет. |
|
Б?л — ма?аланы? бастамасы. Б?л ма?аланы толы?тырып, дамыту ар?ылы, Уикипедия?а к?мектесе аласыз. Б?л ескертуд? д?лдеп ауыстыру ?ажет. |